Rozmowa z prezesem Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Katedralnego w Sandomierzu Januszem Sobolewskim
Redakcja: Cmentarz Katedralny w Sandomierzu wiele osób nazywa „Małymi Powązkami”.
J.S.: Jest wiele analogii pomiędzy najsłynniejszą polską nekropolią, a naszym cmentarzem. Powstały w tym samym czasie, są bezcennym świadectwem dziejów historii, znajduje się na nich wiele
zabytkowych nagrobków, oryginalną wartością obydwu cmentarzy są walory krajobrazowe. W Warszawie na Powązkach spoczywają prochy najbardziej zasłużonych Polaków, na Cmentarzu Katedralnym są pochowani najbardziej znani obywatele naszego miasta i okolicy.
Redakcja: Panie prezesie, rok bieżący obfituje w jubileusze związane z działalnością Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Katedralnego w Sandomierzu.
J.S.: To prawda, w 2012 roku mija bowiem 220 lat od utworzenia Cmentarza Katedralnego, jednej z najstarszych w Polsce nekropolii, lokowanej poza murami miasta. W tym roku upływa również
20 lat działalności społecznej Sandomierzan w zakresie opieki nad sandomierskimi zabytkowymi cmentarzami – Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Katedralnego. Również tegoroczna kwesta została zorganizowana po raz 20, co skłania do refleksji na temat nieubłaganego upływu czasu. Z okazji rocznicy założenia cmentarza w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu została zorganizowana wystawa „Cmentarz Katedralny w fotografii Ewy Sierokosz”, której wernisaż był połączony z ciekawą prelekcją Piotra Sławińskiego „Cmentarz Katedralny w krajobrazie Sandomierza”.
Redakcja: Proszę przybliżyć czytelnikom cele i formy działalności SKOCK.
J.S.: SKOCK podobnie jak inne organizacje tego typu, zajmuje się opieką nad zabytkowymi nekropoliami. Najbardziej znaną organizacją , z której twórcy SKOCK czerpali inspirację, jest Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, założony w 1974 roku przez redaktora Jerzego Waldorffa i noszący obecnie jego imię. Głównym celem działalności zawartym w statucie naszego stowarzyszenia jest ochrona substancji zabytkowej i zabytkowego krajobrazu na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu oraz innych nekropoliach miasta Sandomierza. W/w cel jest realizowany przy pomocy następujących form działania: otaczania bezpośrednią opieką zespołu zabytków sandomierskich cmentarzy oraz realizowania bądź inicjowania prac konserwatorskich, współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków, Diecezjalnym Konserwatorem Zabytków, Burmistrzem i Radą Miasta Sandomierza, prowadzenia lustracji stanu zachowania terenu cmentarzy, opiniowania prac remontowych i zmian na zabytkowych cmentarzach, popularyzowanie wiedzy o Cmentarzu Katedralnym i innych nekropoliach miasta Sandomierza poprzez opracowania monograficzne i inne publikacje, realizacji zadań publicznych w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji, prowadzenia działalności wydawniczej.
Redakcja: Co udało się Komitetowi osiągnąć przez 20 lat działalności?
J.S.: Dzięki staraniom członków SKOCK zostało wyremontowanych ponad 100 zabytkowych nagrobków na Cmentarzu Katedralnym oraz 3 nagrobki i 3 płyty nagrobne na Cmentarzu Świętopawelskim. Został również przeprowadzony kompleksowy remont bramy głównej Cmentarza Katedralnego. W tym roku udało się podobnie jak w zeszłym roku przywrócić blask czterem zabytkowym nagrobkom, Komitet podejmuje również szereg działań zmierzających do zachowania zabytkowego krajobrazu Cmentarza Katedralnego; członkowie SKOCK uczestniczą w wizjach lokalnych i lustracjach zmierzających do niedopuszczenia do samowolnego remontu nagrobków lub remontowania ich niezgodnie z zaleceniami konserwatorskim. Wspieramy działania administratorów Cmentarza Katedralnego w zakresie wycinki drzew, odwodnienia oraz realizacji alejek. Członkowie Komitetu Piotr Sławiński i Dariusz Fugiel wydali kilka książek popularyzujących najstarszą nekropolie w regionie. Od kilku lat SKOCK wydaje czasopismo, które jest rozdawane darczyńcom podczas dorocznych zbiórek pieniędzy. Dla popularyzacji wartości Cmentarza Katedralnego i działalności SKOCK powstała strona internetowa.
Redakcja: Proszę powiedzieć z jakich źródeł SKOCK czerpie środki na finansowanie działalności statutowej oraz jakie są koszty prowadzenia działalności.
J.S.: Jesteśmy organizacją pozarządową, od 2010 roku mamy status stowarzyszenia wpisanego do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz społecznych publicznych zakładów ochrony zdrowia, prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy. Jesteśmy organizacją non-profit co oznacza, że ogromną większość pozyskanych środków finansowych przeznaczamy na cele statutowe stowarzyszenia. Tylko niewielką część środków pochłania
prowadzenie księgowości, strony internetowej oraz zakup materiałów biurowych, reklamowych, puszek kwestarskich itd. Wnosimy także opłaty skarbowe za wyrażenie zgody na organizację kwest oraz renowację nagrobków. Członkowie stowarzyszenia i członkowie zarządu nie pobierają za swą pracę żadnego wynagrodzenia. Podstawowym źródłem finansowania naszej działalności jest corocznie organizowana kwesta na sandomierskich cmentarzach. Dużą pomoc na
ratowanie sandomierskich zabytkowych nekropolii przekazuje samorząd miejski. Komitetowi udało się również kilkakrotnie uzyskać dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na renowację zabytkowych nagrobków. Dochodami SKOCK są również darowizny członków, radnych Rady Powiatu i Rady Miasta oraz wpłaty sponsorów. Środki na renowacje zabytkowych pomników przekazują także osoby prywatne.
Redakcja: Proszę czytelnikom Sandomierzanina przybliżyć pojęcie kwesty oraz kulisy jej organizacji.
J.S.: Kwesta jest to zbieranie datków pieniężnych przez kwestarzy. Jej celem jest zdobycie środków na cele charytatywne lub publiczne, ofiarowanych przez darczyńców. Słowem kwesta określa się również datki zebrane podczas kwesty. Nasz komitet organizuje publiczne zbiórki pieniędzy do puszek w oparciu o wypracowaną przez lata działalności organizację. Kwesty są organizowane raz w roku na Wszystkich Świętych, trwają zazwyczaj kilka dni. Pieniądze zbieramy na trzech cmentarzach: katedralnym, komunalnym i świętopawelskim. Organizacja kwest opiera się na czynnym udziale wolontariuszy. Są nimi przede wszystkim nauczyciele i uczniowie sandomierskich szkół: I i II Liceum Ogólnokształcącego, Ponadgimnazjalnego Zespołu Szkół Ekonomicznych, Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących oraz Zespołu Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich. Od wielu lat w organizację kwesty włączyła się również młodzież z Jednostki Strzeleckiej
2018 w Sandomierzu pod dowództwem inspektora Adama Bidasa. W zbiórce, eskorcie, liczeniu pieniędzy uczestniczą oczywiście członkowie SKOCK, w akcję zbierania datków włączają się również radni Rady Miasta i Rady Powiatu, ludzie kultury i nauki, dziennikarze. W tym miejscu należy również podkreślić nieocenioną pomoc administratorów cmentarzy katedralnego i świętopawelskiego przy organizacji kwest. Ostatnie lata były rekordowe pod względem osiągniętych wyników
finansowych, uzyskanych podczas kwest: 2010 rok -14 353 zł, 2011- 17 077 zł, 2012 -14 352 zł. Specjalne podziękowania należą się darczyńcom i kwestarzom-wolontariuszom.
Redakcja: Jakie są zamierzenia SKOCK na najbliższe lata. Jakie kierunki działań będą priorytetowe?
J.S.: Oczywiście przede wszystkim będziemy koncentrować się na prowadzeniu prac konserwatorskich, ich skala i zasięg będą zależały od wielkości pozyskanych środków. Mamy dokumentację i pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich przy figurze Św. Aleksandra na Placu Św. Wojciecha oraz kilku nagrobków na Cmentarzu Katedralnym. Dwa obiekty zostały zabrane do pracowni konserwatorskich do renowacji. Zarząd SKOCK podejmie decyzje przed kolejnym sezonem konserwatorskim, które obiekty będą odnawiane w najbliższym czasie. Niejednokrotnie jest tak w naszej działalności, że życie wymusza zmiany w realizacji planów bowiem nagrobki ulegają rozkładowi i niektóre pilnie i bez kolejki wymagają natychmiastowej ingerencji konserwatorskiej. Będziemy starać się również wzmocnić strukturę organizacji poprzez pozyskanie nowych członków, zwiększenie liczby szkół i wolontariuszy, biorących udział w kweście.
Redakcja: Dziękuję za rozmowę.
J.S.: Dziękuję i zachęcam Czytelników Sandomierzanina do włączenia się do pracy w naszym stowarzyszeniu. Szczegółowych informacji na temat działalności Stowarzyszenia SKOCK można zasięgnąć na stronie internetowej:www.skock.pl. oraz pod numerami telefonów 600 096 154 i 695 278 430. Wpłat na cele statutowe stowarzyszenia można dokonywać na konto 44 1240 2786 1111 0000 3690 1900
Wywiad opublikowany w piśmie społeczno-kulturalnym Sandomierzanin numer 12/2012.
